امام علی (ع):چه دوستهای خائنی داشتی پس بنگر که با که دوستی می کنی! دوست مورد علاقه ات را کسی انتخاب کن که اگر دوستش بداری پیوند برادری را نگه دارد و در برابر دیگران از تو حمایت کند

گمانه زنی
إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْني‏ مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً (يونس: 36)
گمان، هرگز انسان را از حقّ بى‏نياز نمى‏سازد (و به حق نمى‏رساند)!

همان بهتر وقتی به چیزی یقین نداری حرفی نزنی و نظری ندهی.
فلانی چه جور آدمی است؟ نمی دانم.
پاسخ این سؤال چه می شود؟ نمی دانم.
این آدرس را می دانی کجاست؟ نمی دانم.
این خبر را شنیدی؟ شنیدم ولی باور نمی کنم. چرا؟ چون شاید دروغ باشد. من از کسی شنیدم که به او اعتماد دارم. من هم اعتماد دارم ولی ممکن است اشتباه کرده باشد. اشتباه چیه؟ اشتباه چیزیه که خیلی آدمها مرتکبش می شوند و خودشان هم متوجه نیستند! بابا تو دیگه کی هستی؟! چرا اینقدر سخت باور می کنی؟
بله سخت باور!! سخت باوری هم خوب است هم بد است. اگر محتوای خبری که می شنویم چیز خوبی باشد, بهتر است زود باور کنیم, ولی اگر مضمون خبر چیز بدی باشد, مثلا بدی کسی را می گویند تا می شود نباید آن را باور کرد.
ذهن ما انسانها پر از خبرها و حرفهایی است که سند و مدرک درستی ندارد.
وقتی کاری را از کسی می بینی و یا حرفی از او می شنوی اگر او را دوست داشته باشی و به او اعتماد داشته باشی, درباره هرچه از او می بینی و می شنوی کاملا به نفع او قضاوت می کنی ولی اگر آن شخص را دوست نداشته باشی مخصوصا اگر از او بدت هم بیاید اصلا قضاوتت به نفع او نیست.
ما انسانها با ذهنمان زندگی می کنیم. یعنی قبل از این که ببینیم و بشنویم قضاوت می کنیم. بعد که دیدیم و شنیدیم می گوییم: «نگا کن ببین من راست می گفتم! نگا داره چکار می کنه و چی میگه!» و وقی تو به آنچه او نگاه می کند و می شنود دقت می کنی می بینی اینطور که او می گوید نیست! قضاوت تو درباره آن شخص چیز دیگری است.
ما هر خبری که می شنویم و یا هر قضیه ای که خودمان در آن قرار می گیرم ابتداء یا حدس و گمان نظری می دهیم ولی این حدس و گمان به ما یک خط فکری می دهد که بر اساس آن خط فکری از هرچه بعد از آن می بینیم و می شنویم, به عنوان مدرک برای شنیده ها و دیده هایمان استفاده می کنیم.
ما چه کنیم که اینقدر ذهنی زندگی نکنیم و واقعی باشیم و با واقعیتهای زندگی همراه باشیم؟
اصل را بر خوش گمانی بگذاریم. در باره قضاوتهایی که بدی شخصی را ثابت می کند خیلی وسواس داشته باشیم. البته در صورتی که بد بودن یک شخصی برایمان قطعی شد تا می توانیم از این قضاوت خود دست برنداریم مگر این که به خوب شدن او یقین کنیم.
فریبکار بودن و شیطانی بودن بعضی از آدمها اگر برای ما ثابت شده باشد مثل بعضی از اطرافیانمان و یا بعضیهای دیگر مثل دولت آمریکا و اسرائیل اگر آنها آمدند طوری حرف زدند که انگار دیگر با ما بد نیستند, مواظب باشیم که گولشان را نخوریم مگر این که آنقدر از آنها کار خوب ببینیم که نظرمان درباره آنها عوض شود.
خوش بحال آنان که ذهنشان آینه حقیقت است!