همت بلند، سخت كوشی و پشتكار 
از ویژگیهای مهم انسان و از راههای رسیدن به استعدادهای نهفته، استقامت، سخت كوشی، همت و پشتكار است. چه بسا افرادی كه در آغاز، روحیه تلاشگری دارند، اما وقتی به سختیها و مشكلات بر می خورند، ناتوان شده، خود را می بازند و از تلاش و كوشش باز می ایستند. جوانان در مسیر زندگی شخصی و اجتماعی خویش به موفقیتهایی دست می یابند. 
بعضی از این پیروزیها در كوتاه مدت و برخی در دراز مدت به دست می آید. مهم آن است كه جوان به علت دیر شدن كامیابی و موفقیت، دست از كار نكشد و پیروزی را دست نیافتنی نداند. در غیر این صورت، اولین گام برای عدم خودباوری بر داشته خواهد شد و نخستین گام، گامهای بعدی را به دنبال خواهد داشت. امیر المؤمنین علی علیه السلام می فرماید:«خَیرُ الْهِمَمِ اَعْلَاهَا؛ (5) بهترین همتها، بالاترین آنهاست.» 

و امام صادق علیه السلام می فرماید: «ثَلَاثٌ یحْجُزْنَ الْمَرْءَ عَنْ طَلَبِ الْمَعَالِی قَصْرُ الْهِمَّةِ وَ قِلَّةُ الْحِیلَةِ وَ ضَعْفُ الرَّأْی؛ (6) سه چیز انسان را از درخواست درجات بالا باز می دارد: همت كوتاه، چاره اندیشی كم، رأی و نظر ضعیف.» 
امام سجادعلیه السلام نیز در صحیفه سجادیه، بالاترین همت را از خداوند درخواست می كند:
«أَسْئَلُكَ مِنَ الْهِمَمِ أَعْلَاهَا؛ (7) خدایا! از تو بالاترین همت را مسئلت می نمایم!» 
آنچه از زندگی مردان پیروز به دست می آید، آن است كه برای رسیدن به اهدافشان، همگی اهل كار و كوشش بوده اند. این همه صنایع شگفت انگیز، اختراعات و اكتشافات بی نظیر، نتیجه كوششهای خستگی ناپذیر كسانی بوده است كه بسیاری از آنها نابغه نبوده اند. قرآن كریم می فرماید: «وَ أَنْ لَیسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعی وَ أَنَّ سَعْیهُ سَوْفَ یری «؛ (8) «و اینكه برای انسان بهره ای جز سعی و كوشش او نیست و اینكه تلاش او به زودی دیده می شود.» 
و حضرت علی علیه السلام می فرماید: 
«مَنْ طَلَبَ شَیئاً نَالَهُ أَوْ بَعْضَهُ؛ (9) كسی كه چیزی را طلب كند، به [همه] آن یا بعض آن دست می یابد.» 

سقراط فیلسوف بزرگ یونانی راز رسیدن به اهداف بلند را سعی و تلاش و پشتكار معرفی می كند، چنان كه می گویند: 
روزی سقراط كنار نهر آبی ایستاده بود. مرد جوانی نزد وی رفت و از او خواست كه برای كسب دانش او را یاری كند. سقراط با یك حركت ناگهانی، گردن مرد جوان را گرفت و سرش را زیر آب فرو برد. مرد جوان برای بیرون آوردن سرش، شروع به تقلّا كرد، یك لحظه توانست سر خود را بیرون آورد و نفس نفس زنان هوا را ببلعد. 
سقراط بار دیگر سرش را در آب فرو برد و به همین ترتیب چند مرتبه این كار را تكرار كرد. سرانجام وقتی مرد جوان توانست با تلاش، سرش را از آب بیرون آورد با ناباوری به سقراط خیره شد و گفت: 
چرا این كار را كردی؟ سقراط در پاسخ گفت: 
«وقتی به همان اندازه كه هوا را می خواهی، دانش را خواستی، آن وقت به آن دست خواهی یافت.» (10)