خویشتن شناسى

 

مرحوم شیخ طوسى رحمه اللّه علیه در کتاب خود آورده است :
روزى شخصى بر امام سجّاد زین العابدین علیه السّلام وارد شد و عرضه داشت : اى پسر رسول خدا! شب را چگونه و در چه حالتى سپرى نمودى ؟
و اکنون در چه حالتى هستى ؟
حضرت در پاسخ چنین اظهار نمود: شب را گذراندم و هم اکنون در حالتى مى باشم که هشت چیز به دنبال من مى باشند و مرا مى طلبند:
۱ – خداوند متعال ، که از من اطاعت و اجراء دستورات و انجام واجبات و وظایف را مى طلبد.
۲ – پیغمبر اسلام صلّى اللّه علیه و آله ، که انجام مستحبّات و کارهاى پسندیده را از من مى طلبد.
۳ – عائله و خانواده ام ، که از من نفقه و مایحتاج زندگى خود را درخواست دارند.
۴ – هواى نفس ، که آرزوى رسیدن به خواسته هاى خود را دارد.
۵ – شیطان ، که مى خواهد مرا مطیع و فرمان بر خویش قرار دهد.
۶ – دو ملک مامور الهى ، که در همه جا و همه حالات همراه من هستند و از من صداقت و درستکارى مى خواهند.
۷ – ملک الموت و عزرائیل است ، که هر لحظه ممکن است روح و جان مرا بگیرد.
۸ – و در نهایت قبر است ، که در انتظار دریافت و تحویل بدن و جسم من به درون خود مى باشد.
سپس امام علیه السّلام افزود: اکنون حال کسى که در چنین حالات و در مقابل چنین طلبکارانى قرار گرفته است ، چگونه مى تواند باشد.(۱)
همچنین مرحوم قطب الدّین راوندى رحمه اللّه علیه – که قبر شریفش در وسط صحن مطهّر حضرت معصومه علیهاالسّلام مى باشد – در کتاب خود آورده است :
حضرت باقرالعلوم علیه السّلام فرموده است :
روزى پدرم امام سجّاد سلام اللّه علیه سخت مریض شد و در بستر بیمارى قرار گرفت ، پدرش امام حسین علیه السّلام ضمن عیادت از او اظهار داشت : چه چیزى را اشتها دارى ؛ خواسته و نیازت چیست تا انجام دهم ؟
حضرت سجّاد علیه السّلام چنین پاسخ داد: مى خواهم تکیه گاهم پروردگارم باشد، چون که او ناظر و شاهد احوال من مى باشد؛ و اگر مصلحت من باشد مرا عافیت مى بخشد، و من در هر حال راضى به رضایت و مقدّرات او هستم .
امام حسین به فرزندش ، زین العابدین علیهماالسّلام فرمود: احسنت ، روش ‍ تو همانند حضرت ابراهیم علیه السّلام مى باشد، هنگامى که در شدیدترین سختى هاى زندگى قرار گرفت و دشمنان او را بر بالاى منجنیق بردند تا حضرتش را در آتش افکنند، جبرئیل علیه السّلام به کمک او آمد و اظهار داشت : اى ابراهیم ! چه خواسته اى دارى ، بگو تا برآورده کنم ؟
در پاسخ اظهار داشت : من در هر حال راضى به رضاى خداوند متعال هستم ؛ و او پناهگاه و تکیه گاه من مى باشد، هرچه را او مصلحت بداند من در اختیار و تحت فرمان او هستم .(۲)

۱- اءعیان الشّیعه : ج ۱، ص ۶۴۵٫

۲- اءعیان الشّیعه : ج ۱، ص ۶۳۵، مستدرک الوسائل : ج ۲، ص ۱۴۸، ح ۱۶٫